De teek, met zijn kleine kop en dikke lijf lijkt het net een misvormd spinnetje. Hoe ziet hij eruit, waar leeft hij en wat doet de teek? Take care met de teek! In dit artikel lees je alles over teken aan waarom ze zo gevaarlijk zijn.
Teken in Nederland aan België
Teken komen in Nederland en België veel voor in gebieden met bossen of struikgewas. In de zomer zijn de teken het actiefst. Ze zijn dan op zoek naar een gastheer, waar ze zich volzuigen met het bloed van de gastheer. Die gastheer bestaat uit zoogdieren waaronder honden, katten of mensen. Maar ook vogels kunnen last hebben van teken.
[do_widget id=custom_html-16]
Wat zijn teken?
Jaarlijks hoor je over teken en hoe gevaarlijk ze kunnen zijn. Maar wat zijn teken? Dit zijn geen insecten maar spinachtigen. Teken zijn verwant aan de mijten.
Net als alle spinachtigen hebben teken acht poten. De larve van dit diertje heeft slechts zes poten. Op de voorpoten van een teek bevindt zich aan het uiteinde het orgaan van Haller. Dit bestaat uit zintuiglijke haren, en wordt gebruikt voor het opsporen van een gastheer.
De huid van de teek is rekbaar: hierdoor kunnen ze tijdens de maaltijd flink opzwellen. De afmeting van de teek is een paar millimeter groot, zodra ze zich volzuigen met bloed zijn ze aanzienlijk groter. De teek kan 10 keer, en sommige soorten tot wel 600 keer zijn eigen gewicht aan bloed opnemen. Dit is ontzettend veel!
De kleine kop van de teek is nauw verbonden met het borstbeen, de overgang is bijna niet zichtbaar. Aan weerszijde van de mond bezit de teek tastdelen, ook wel palpen genoemd. In het midden draagt de teek een zuigsnuit, een langwerpig steekorgaan waarmee de teek door de huid boort.
Dit is waarom je niets van een tekenbeet voelt
Ben je (of je huisdier) al eens door een teek gebeten? Hier heb je niks van gemerkt. Dit komt omdat in het speeksel van de teek een verdovende vloeistof zit. Dit spuit de teek in de huid waardoor je niks van de beet voelt. Muggen werken met hetzelfde principe.
Het speeksel bevat ook een anti-stollingsmiddel zodat de teek ongehinderd bloed kan blijven zuigen. Anders zou het bloed te snel stollen, dat is tijdens de maaltijd natuurlijk niet de bedoeling.
Verschillende soorten teken
Wanneer je naar teken kijkt kun je deze onderverdelen in verschillende families en geslachten. De grootste groep zijn schildteken of harde teken. Deze teken bezitten een hard schild op hun rug. De lederteken of zachte teken hebben geen schild en zitten vooral op vogels en vleermuizen. De derde groep bestaat uit één soort: de Nuttalliella namaqua. Deze teek heeft een andere snuit en geen haartjes op zijn lijf.
In Nederland komen een tiental soorten teken voor. De schapenteek, ook wel de gewone teek genoemd, zie je hier het vaakst. Deze tref je in weilanden, tuinen, bossen, heide of in de duinen aan. Eigenlijk overal dus.
Voortplanting van de teek
De vrouwtjesteek legt vele honderden tot duizenden eitjes. Die grote hoeveelheid eitjes heeft een duidelijke reden: veel larven verhongeren voordat ze een gastheer hebben gevonden. Zodra de larve uit het ei komt ziet hij er uit als een mini-teek, alleen met zes poten in plaats van acht. De larve heeft bloed nodig om zich verder te ontwikkelen. Hij gaat dus actief op zoek naar een gastheer.
Wanneer de larve zich heeft volgezogen met bloed laat hij zich op de grond vallen om te vervellen. Na de eerste vervelling wordt de larve een nimf genoemd. De nimf bezit wel acht poten. Ook nu heeft de nimf een gastheer nodig om te overleven en zich verder te ontwikkelen. Voor de tweede vervelling laat de nimf zich weer op de grond vallen. Na de tweede vervelling is hij een volwassen teek.
De teek gaat weer op zoek naar een gastheer om bloed op te zuigen, en gaat tegelijk op zoek naar een partner om te paren. Na de laatste bloedmaaltijd laat het vrouwtje zich vallen en zet haar eigen lichaamsgewicht voor de helft om in eieren. Deze legt ze voordat ze sterft. De totale ontwikkeling van ei tot sterfte duurt 1.5 tot 7 jaar.
[do_widget id=custom_html-25]
Verschillende gastheren
Tijdens de hele ontwikkeling wordt er onderscheid gemaakt tussen een-, twee- en driegastherige teken. De meeste teken zijn drie-gastherig, omdat ze zich tweemaal op de grond moeten laten vallen om te vervellen. Sommige teken blijven hun hele leven op dezelfde gasthaar: het vervellen gebeurt dan op de gastheer zelf.
Wat eet een teek?
Een teek heeft net als elk ander dier voeding nodig. Wat eet een teek? Deze parasiet klimt op een grasspriet, in een struik of boom. Hier wacht hij totdat er een gastheer langs komt. De gastheer kan een zoogdier zijn, een reptiel, een vogel, een vleermuis of de mens.
De teek herkent zijn gastheer aan de warmte die de gastheer afstraalt en aan de geur. De teek laat zich op de gastheer vallen en kruipt hier enige tijd rond, op zoek naar een geschikte plek om zijn maaltijd te beginnen.
Dit gebeurt er bij een tekenbeet
Zodra de teek een goede plek heeft gevonden boort deze met zijn snuit door de huid van de gastheer. Tegelijkertijd spuit de teek een verdovende vloeistof in de huid. De gastheer merkt hierdoor niet dat hij gebeten wordt.
De teek begint met het opzuigen van het bloed, waarbij zijn speeksel een anti-stollingsmiddel afscheidt. Hierdoor stolt het bloed niet maar blijft gewoon stromen: de teek kan ongehinderd doorgaan met bloed zuigen. De teek blijft enkele dagen tot soms wel enkele weken op de gastheer zitten voordat hij zich laat vallen.
Verspreiding in Nederland
Teken in Nederland komen veel voor. Vooral in bossen, in struiken of landelijke gebieden kom je ze tegen. Helaas komen er ook steeds teken in Nederland voor die niet uit Nederland afkomstig zijn. Ze worden meegevoerd via import van planten of dieren. Sommige van deze teken vestigen zich definitief in Nederland.
Teken brengen ziekten over
Teken kunnen ziekten overbrengen. De larve van de teek kan nog geen ziekte overbrengen, nimfen en volwassen teken wel. Ongeveer 23,6% van de teken in Nederland is besmet met de Borrelia-bacterie, de veroorzaker van de ziekte van Lyme. Ook anderen ziekten worden overgebracht door de teek, deze teken komen in Nederland niet of zelden voor.
Alleen teken die met de borreliabacterie besmet zijn kunnen ook de ziekte van Lyme overbrengen. Wanneer je deze bacterie via een tekenbeet binnenkrijgt wilde niet zeggen dat je hier ook ziek van wordt. In veel gevallen kan het menselijk lichaam de bacterie uitschakelen.
Jaarlijks worden ruim een miljoen Nederlanders door een teek gebeten. Hiervan krijgen 27.000 mensen de ziekte van Lyme. Dit is best veel en ook zorgwekkend. Daarom is het zo belangrijk om goed op de aanwezigheid van teken te controleren. Verwijder de teek direct en blijf de huid de komende tijd in de gaten houden. Dit geldt ook voor teken die zich op huisdieren (hond, kat) bevinden)
