De eikenprocessierups is de larve van de eikenprocessievlinder. De nachtvlinders zelf zijn onschadelijk, van de eikenprocessierups kun je veel last krijgen. Het zijn namelijk de brandharen die voor ontstekingsreacties zorgen. Niet alleen mensen maar ook honden en vee kunnen met deze brandharen in contact komen. De eikenprocessierups herkennen is wel zo belangrijk, dan weet je ook wanneer je uit de buurt moet blijven.
Leefgebied van deze rups
Deze rups komt algemeen in Nederland en België voor. Hier leeft hij sinds de jaren 90. Opvallend is dat het aantal eikenprocessierupsrupsen jaarlijks toeneemt. Hierbij vestigt hij zich steeds noordelijker. Hij komt ook in andere Europese landen voor waaronder Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Spanje. Daarnaast wordt hij ook in het Verenigd Koninkrijk en Zweden gezien.
[do_widget id=custom_html-61]
Verder heeft de eikenprocessierups zijn leefgebied in het Midden-Oosten waaronder Jordanië. Dit laat zien dat deze rups aardig verspreid leeft.
Eikenprocessierups herkennen
Als volwassen exemplaar zul je hem niet als eikenprocessievlinder herkennen. Het gaat hier namelijk om een onopvallende nachtvlinder met vrij kleine vleugels. De vleugels zijn geel tot grijs van kleur, de achterste vleugels eerder grijswit.
De eikenprocessierups herkennen is niet zo moeilijk. Jonge rupsen zijn nog vrij klein maar de oudere exemplaren worden tot 3 cm lang. De hele jonge rupsen zijn oranje of bruin van kleur, de oudere hebben een blauwgrijze of bruingrijze kleur. De kop is altijd donkerbruin tot zwart gekleurd.
Opvallend zijn de vele brandharen op het lichaam. Deze haartjes lijken op pijlen en zijn bedoeld ter bescherming van de rups. De brandharen hebben een lengte van 0,1-0,3 mm. Let op want de eikenprocessierups heeft ook nog lichtgekleurde haren van ongeveer een centimeter lengte op zijn lichaam. Dit zijn geen brandharen.
Nesten van deze rupsen
De eikenprocessierups leeft nooit alleen maar in grote groepen. Hierdoor kunnen ze zich beter beschermen tegen vijanden. Door nesten te maken creëren ze een veilige en beschutte plek om te rusten. Wanneer de rupsen groter worden dan maken ze ook grote en opvallende nesten. Op dat moment zijn ze ook minder met eten bezig.
Wanneer de temperatuur daalt of er valt regen dan blijven de rupsen in hun nest. Bijzonder is dat de rupsen tussendoor hun nest verlaten om te eten maar altijd weer terugkeren.
Leefwijze
Het vrouwtje van de eikenprocessievlinder legt in de maanden augustus en september eitjes op de takken van eikenbomen, maar ook in spleten in de stam. Binnen het ei ontwikkelt zich de eikenprocessierups. Omdat al snel de winter intreedt blijft de rups gedurende deze periode in het ei. Wanneer in het voorjaar de temperatuur stijgt dan komen de eitjes uit. Meestal is dit in de maanden april en mei.
In totaal vervelt de eikenprocessierups vijf keer. Ondertussen doet hij zich tegoed aan de bladeren van de eik (eikenboom). Vooral de zomereik wordt vaker aangetast. De rupsen zijn erg vraatzuchtig en voornamelijk ‘s nachts actief. Wanneer ze op zoek gaan naar voedsel dan lopen ze in processie achter elkaar. Hierbij vormen ze meerdere rijen naast elkaar.
Ze leven gedurende 9-12 weken als rups. Dit doet hij samen met soortgenoten in het nest. Wanneer de buitentemperatuur erg hoog is dan wordt het nest op de grond gemaakt, maar ze kunnen ook in de grond verpoppen. Na 22-45 dagen komt de volwassen vlinder uit. De eikenprocessievlinder wordt niet zo oud, hij leeft tussen de drie en vijf dagen.
Reactie op de brandharen
Het vervelende aan de eikenprocessierups is dat hij irriterende brandharen heeft. Wanneer je in contact komt met deze brandharen ontstaan er een aantal allergische reacties. Dit zijn onder andere een rode huid, zwelling en veel jeuk. Bij contact met de ogen worden deze rood en gaan jeuken. Ook is er een branderig gevoel aanwezig.
Soms ontstaat er ook benauwdheid of koorts. Het gaat dan om een ernstiger allergische reactie. Huisdieren kunnen ook in contact komen met de brandharen van processierups. Over het algemeen hebben honden en katten hier meer last omdat ze zich dichter bij nesten begeven.
Vooral honden kunnen ernstig ziek worden van deze brandharen. Niet door de brandharen zelf maar door de stoffen die uit deze haren vrijkomen. Zelden treedt er een huiduitslag op, honden hebben een beschermende vacht. Wel kunnen er brandharen in de ogen en bek terecht komen. De hond krijgt last van zijn ogen, tong en lippen zwellen op en er kan benauwdheid ontstaan. In ernstige gevallen kan het dier overlijden.
Brandharen blijven lang aanwezig
Na de derde vervelling van de rups komen de brandharen tevoorschijn. Bij iedere vervelling ontstaan er weer nieuwe brandharen. In het laatste stadium zijn dit maar liefst 700.000 haren per exemplaar. Wanneer de rups vervelt blijven de brandharen in de natuur achter. Deze worden door de wind meegenomen. Ook blijven deze haren in nesten achter. Het zijn juist die rondzwevende brandharen die voor veel overlast zorgen.
Behandeling na contact met de eikenprocessierups
Ben je in contact geweest met de brandharen van de eikenprocessierups? Dan is het belangrijk om vooral niet te krabben of te wrijven. Spoel de huid met lauw water af. Doe dit ook met de ogen want de stof kan hier ook voor irritatie zorgen. Brandharen verwijder je met plakband. Heb je veel jeuk dan kun je gebruik maken van een jeukverzachtende crème.
Bij honden moet je wat zorgvuldiger te werk gaan. Spoel de bek en de tong met water (voorzichtig, let op verstikking/verdrinking). Bezoek altijd een dierenarts. Deze controleert of er brandharen aanwezig zijn en kan eventueel een behandeling starten.
Eikenprocessierups bestrijden
Het probleem met de eikenprocessierups is dat deze steeds vaker en in grotere aantallen voorkomt. Dit gebeurt ook met de dennenprocessierups die langzaam zijn opmars richting Nederland maakt. De rupsen veroorzaken jaarlijks weer ontzettend veel overlast.
De eikenprocessierups bestrijden is niet zo heel makkelijk. De gemeente maakt gebruik van verschillende methoden waaronder het wegbranden van de nesten maar ook door de rupsen en de haren op te zuigen. Dit kan alleen gedaan worden door gespecialiseerde bedrijven. Doe dit niet zelf want hiermee verspreid je de brandharen alleen maar.
Ook wordt er steeds meer ingezet op biologische bestrijding. Bijvoorbeeld het plaatsen van vogelhuisjes in de buurt van eikenbomen. Vogels zijn de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups en zullen ze opeten.
Zelf de eikenprocessierups bestrijden
Je vindt meerdere eikenprocessierupsen in je tuin of in de omgeving. Kun je zelf de eikenprocessierups bestrijden? Dit is niet aan te raden. Benader de rupsen of de nesten niet en raak ze vooral niet aan. Houd kinderen en huisdieren uit de directe omgeving.
Kom je vervellingshuidjes of nesten tegen, dan kun je deze wel inspuiten met spuitlijm of haarlak. Hiermee fixeer je de brandharen waardoor ze zich niet verspreiden. Wanneer je dit gefixeerd hebt kun je eventueel een insectendodend middel erop spuiten. Hiermee dood je de nog aanwezige rupsen.
Het voorkomen van de eikenprocessierups
Nogmaals, het is niet aan te raden om je in de buurt van de nesten te begeven. Gelukkig zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen om een plaag te voorkomen. Natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn het lieveheersbeestje, sluipvliegen en sluipwespen. Ook mezen waaronder de koolmees eet graag van deze rupsen. Maak daarom je tuin vogelvriendelijk.
Zorg voor planten waarmee je verschillende insecten aantrekt. Onder andere hazelaar, brandnetel, kamperfoelie, goudsbloem en dille. Er zijn nog veel andere planten waarmee je insecten en dus ook vleermuizen en vogels aantrekt. Laat de bladeren in de herfst in je tuin leggen, dit biedt een schuilplek voor de natuurlijke vijand van de eikenprocessierups.
