Waar komt de zandvlieg voor, is een beet gevaarlijk en hoe kun je ze bestrijden? De zandvlieg komt (nog) niet in Nederland voor, maar in andere Europese landen of tropische gebieden wel. Hier kunnen ze de ziekte leishmaniasis veroorzaken, en dat is echt geen pretje. Daarom moet je een zandvlietbeet zo snel mogelijk herkennen.
Zandvliegen – bloedetende insecten
Niet alle vliegen leven van bloed, de meeste soorten voeden zich met mest, kadavers of voedsel. Een van die uitzonderingen is de zandvlieg. Deze behoort tot de bloedetende vliegen. Het vervelende aan zandvliegen is dat ze verschillende ziekten over kunnen brengen. Zo zijn ze verantwoordelijk voor de zandmugziekte (leishmaniose).
Zowel mensen, honden als andere dieren kunnen besmet raken met de zandmugziekte. In Nederland komen zandmuggen niet voor, ze kunnen zich hier niet voortplanten. Door de opwarming van de aarde weet deze bloedetende insecten zich wel steeds verder te verspreiden. Hij wordt tegenwoordig ook al in Duitsland aangetroffen. Het is een kwestie van tijd voordat de zandvlieg ook in Nederland voorkomt.
Zandvliegen hond
Zandvliegen en de hond, een combinatie die steeds vaker gezien wordt. Zandvliegen brengen de eencellige parasiet Leishmania Donovani over. Deze parasiet nestelt zich in het lichaam van de hond, met namelijk in de lymfeknopen en het beenmerg. Zandvliegen bij honden zijn gevaarlijk want de hond kan hier ernstig ziek van worden. Uiteindelijk kan de hond sterven aan de ziekte Leishmania.
Reis je naar een land waar zandvliegen voorkomen? Dan is het belangrijk om jezelf maar ook de hond (indien je die meeneemt) goed te beschermen. Voor mensen zijn er verschillende middelen verkrijgbaar die bloedetende insecten weren, waaronder DEET. Zandvliegen bij honden kun je voorkomen middels een tekenband of de speciale pipet. Feitelijk zijn dit anti vlooienmiddelen maar ze werken ook zeer goed tegen zandvliegen bij de hond.
Naar middelen tegen zandvliegen & vlooien
De ziekte Leishmaniasis
Het herkennen van een zandvliegenbeet is het eerste dat je moet weten. Een zandvliegen beet ziet er al snel als een rood puntje of bultje uit, een beetje te vergelijken met een muggenbeet. De zandvliegbeet kan jeuk veroorzaken. Soms ontstaat de ziekte Leishmaniasis. De eerste verschijnselen kunnen 2-6 maanden na de zandvliegbeet ontstaan.
De ziekte kan zich op verschillende manieren vertonen. Is er sprake van leishmaniase van de huid, dan ontstaan er huidzweren maar ook zweren op de slijmvliezen. Het kan ook dat leishmaniasis zich in de inwendige organen openbaart. Er ontstaan dan eerst huidzweren, later krijgt de patiënt koorts. Dit wordt gevolgd door bloedarmoede, slecht werkende organen en uiteindelijk uitval van de organen.
Hoe de ziekte bij honden verloopt
Niet alle honden die besmet zijn met de bacterie krijgen de ziekte leishmaniase. Een en ander is afhankelijk van het immuunsysteem. Honden met een zwak immuunsysteem waaronder puppy’s of senioren zullen eerder (ernstig) ziek worden. De ziekte openbaart zich dan na 2-8 maanden.
Er zijn ook honden die pas 5-7 jaar na de zandvliegbeet de ziekte krijgen. Dit komt omdat de parasieten zich inkapselen en zich jarenlang slapend kunnen houden. Daarnaast zijn er voldoende honden die nooit ziek worden. De ziekte leishmaniasis is niet van hond op hond overdraagbaar. Er moet altijd een zandvlieg aan te pas komen om de ziekte over te brengen.
Honden met de zandmugziekte krijgen koorts, verliezen gewicht en slapen veel. De huid wordt droog en schilferig en er ontstaan slecht genezende wondjes. Ook komen er kale plekken of kosten rondom de ogen, oren en neus voor. Later krijgt de hond diarree, chronische oogontstekingen en gaat kreupel lopen.
Behandeling van leishmaniase bij de hond
Honden met de zandmugziekte worden gedurende lange tijd behandeld met allopurinol. Dit is een middel dat normaal gesproken wordt ingezet bij jicht en nierstenen. Dankzij dit middel worden de bacteriën die de ziekte veroorzaakt geremd. Dit betekent dus niet dat ze gedood worden, dit is nagenoeg niet mogelijk. Bij een vroegtijdige behandeling leeft 75% van de honden na 4-5 jaar nog steeds.
Behandeling en prognose leishmaniasis bij mensen
Zonder behandeling kan leishmaniasis dodelijk aflopen. Welke behandeling nodig is dat hangt een beetje van de symptomen en het type van de ziekte af. Helaas is de ziekte niet te genezen maar wel goed te behandelen. Bij klachten is het verstandig om zo snel mogelijk contact op te nemen met de huisarts. Verder blijft het belangrijk om een zandvliegbeet te voorkomen. Draag beschermende kleding en gebruik insectenwerende middelen. Er bestaat geen vaccin tegen leishmaniasis.
Leishmania besmettelijk voor anderen honden?
Je hond heeft Leishmania, is dit besmettelijk voor anderen honden? Nee, honden kunnen elkaar niet infecteren. Dit gebeurt alleen wanneer een zandvlieg de ziekteverwekkende bacterie overbrengt.
Leishmania kat, ook dat komt voor
De meeste slachtoffers van Leishmania zijn mensen en honden. Toch kan ook de kat met Leishmania besmet raken. Bijvoorbeeld katten die in Zuid-Europese landen wonen, of wanneer je de kat mee op vakantie neemt. Wees je hier bewust van en bescherm katten tegen zandvliegen. Dit kan met spot-on of een vlooienband.
Dierenarts gespecialiseerd in Leishmania
Op zoek naar een dierenarts gespecialiseerd in Leishmania? Verschillende dierenartsen hebben hier ervaring mee. Het is belangrijk dat de dierenarts een lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek uitvoert. Dan is de Leishmania parasiet aan te tonen. Vraag vooraf of de dierenarts hier ervaring mee heeft. Het is aan de arts om hier antwoord op te geven.
Overigens zal een Nederlandse dierenarts niet direct gespecialiseerd zijn in Leishmania. Deze ziekte komt in Nederland vrij weinig voor. In landen waar zandvliegen leven vind je eerder een dierenarts, gespecialiseerd in Leishmania. Let op wanneer je een hond vanuit een land als Griekenland of Spanje ophaalt. Gebeurt dit tussen de maanden mei en oktober dan is het belangrijk om bij aankomst in Nederland de hond te laten testen op leishmaniasis.
