Vogels leggen een ei, dat weet iedereen. Er zijn echter nog veel meer dieren die eieren leggen. Insecten of vissen bijvoorbeeld. Wanneer een dier zich voortplant door het leggen van eieren dan noem je dit oviparie. Kijk maar eens welke dieren eieren leggen.
Verschil tussen zoogdieren en eierleggende dieren
Bij zoogdieren vindt zowel de bevruchting als de ontwikkeling van het embryo in het lichaam plaats. Dit is het geval bij mensen, apen, honden, katten, konijnen en nog veel meer. Zoogdieren herken je aan de volgende kenmerken:
- Aanwezigheid van een skelet en haren/vacht
- Ademhalen via longen
- De jongen worden levend geboren
- Jonge zoogdieren drinken melk bij de moeder
[do_widget id=custom_html-33]
Nog een kenmerk is dat zoogdieren over zweetklieren beschikken, hoewel zweetklieren bij elk zoogdier ergens anders kan zitten.
Oviparie is de voortplanting middels het leggen van eieren. De bevruchting vindt in of buiten het lichaam plaats. De ontwikkeling van het embryo gebeurt altijd in het ei en buiten het lichaam van de moeder. Eierleggende dieren hebben verschillende kenmerken wel door je ze niet in een groep kunt indelen. Wel komen de volgende kenmerken overeen:
- Het ontbreken van tepels bij de vrouwtjes
- De vrouwtjes leggen eieren
- Aanwezigheid van een cloaca (één lichaamsopening)
Soms broedt het vrouwtje, het mannetje of beiden de eieren uit. Er zijn ook eierleggende dieren die de zon hun werk laten doen.
Een korte opmerking
Let op want er zijn ook eierlevendbarende vissen, insecten of reptielen. Daarnaast zijn er wat zoogdieren die eieren leggen. Dit laatste is bekend bij het vogelbekdier en de mierenegel.
Voordeel van eieren leggen
Je kunt je afvragen waarom sommige dieren eieren leggen en andere dieren weer niet. Het leggen van eieren heeft als voordeel dat moederdier niet alles mee hoeft te dragen. Dit is bij vogels onmogelijk, een vogel die zwanger is van vijf jongen zou niet meer kunnen vliegen. Ook bij veel insecten is dit niet te doen, net als bij de meeste vissensoorten.
Eieren leggen wordt ook gezien bij kwetsbare dieren, bijvoorbeeld insecten, reptielen of amfibieën. Wanneer het moederdier doodgaat dan blijft het nageslacht leven.
Welke dieren leggen eieren?
Nu is het de vraag welke dieren eieren leggen. Hier heb je al iets over kunnen lezen, maar laat ik dit soort dieren in groepen indelen. Hieronder vind je een uitgebreide omschrijving van alle dieren die eieren leggen.
Vogels
Vogels zijn de bekendste eileggende dieren. Bevruchting vindt inwendig plaats. Hierna legt het vrouwtje dagelijks één ei. Bij drie of vier eieren begint ze te broeden. Ze komt alleen van het nest af om te eten of te drinken. Het mannetje kan het broeden overnemen. Beide ouders verzorgen de jongen wanneer ze uit het ei zijn gekomen.
Er zijn geen vogels die geen eieren leggen. Wanneer een dier dat op een vogel lijkt en geen ei legt dan gaat het om een zoogdier. Voorbeelden hiervan zijn huidvliegers, vleermuizen en vliegende eekhoorns. Dat zijn geen eierleggende vogels maar zoogdieren.
Insecten
Vrijwel alle insecten leggen eieren. De eitjes worden op verschillende plekken gelegd, afhankelijk van de insectensoort. Dit kan dus in de aarde, op een plant, in dierenmest, voedsel en zelfs op of in dieren zijn. Volwassen insecten worden niet zo oud, in veel gevallen leven ze als larve veel langer.
Bij sommige insecten lijkt het alsof ze levendbarend zijn. De bevruchte eitjes komen dan in het moederdier uit. Het gaat hier niet om zoogdieren maar om eierlevendbarende dieren. Dit is het geval bij de luisvlieg en de tseetseevlieg.
Spinnen
Van spinnen is bekend dat ze vele eitjes leggen die ze vaak in spinrag verpakken. Soms lijkt een spin zwanger te zijn maar er zijn geen levendbarende spinnen. Het achterlijf van het vrouwtje kan wel opzwellen wanneer ze veel eitjes met zich meedraagt. Na het afzetten van deze eitjes slinkt het achterlijf weer.
Duizendpotigen
De duizendpotigen behoren tot de geleedpotigen. Deze dieren leggen eieren. Bekende soorten zijn de duizendpoot, miljoenpoot maar ook de wortelduizendpoot. De eitjes worden in de grond afgezet. Van sommige soorten bewaken de vrouwtjes de eitjes of de jongen.
Kreeftachtigen of schaaldieren
Dan heb je nog de groep kreeftachtigen, alweer dieren die eieren leggen. Tot de kreeftachtigen behoren krabben en kreeften, pissebedden, zeepokken, garnalen en krill. De eitjes worden in het water losgelaten of op een steen afgezet. Sommige soorten dragen de eitjes op het lichaam mee, dus niet in het lichaam.
Weekdieren
De weekdieren leggen eieren die in het water maar soms ook in de grond worden gelegd. Vrouwtjes laten hun eitjes los en mannetjes doen dit tegelijkertijd met de zaadcellen. In het water vindt de bevruchting plaats. Wanneer de eitjes in de grond worden afgezet dan moeten twee dieren met elkaar paren. Slakken zijn tweeslachtig waardoor ze altijd een partner vinden.
Er zijn ontzettend veel soorten weekdieren waaronder de naaktslak, inktvis, ammoniet, mossel, oester of zeekat. Overigens zijn slakken de enige dieren die zowel in het water als op land kunnen leven. Toch kom je het merendeel van de slakken alleen in het water tegen.
Amfibieën
De amfibieën behoren tot de gewervelde koudbloedige dieren zoals kikkers, padden, salamanders en wormsalamanders. Deze dieren leggen eieren. De eieren worden voornamelijk in het water gelegd (kikkers en padden), waarna hier dikkopjes met kieuwen uitkomen. Deze jonge dieren ondergaan een redelijk een gedaanteverwisseling.
Een uitzondering vormt de levendbarende pad. Het vrouwtje zet geen eitjes af maar de larven ontwikkelen zich in de moeder. Pas wanneer het kleine kikkertjes zijn worden ze geboren.
Wormsalamanders zijn zowel eierleggend als levendbarend, dat hangt een beetje van de soort af. De meeste wormsalamanders leggen de eieren op het land waarbij de pas uitgekomen jongen op hun ouders lijken. Salamanders leggen altijd de eitjes in het water of op het land.
Reptielen
De groep van reptielen is groot en omvat hagedissen, slangen, krokodillen, schildpadden en wormhagedissen. Nagenoeg alle reptielen leggen eieren. Deze eieren worden veelal op het land gelegd, bij waterreptielen aan de kust. De warmte van de zon zorgt ervoor dat de eieren worden uitgebroed. Bij sommige reptielen zorgt het moederdier voor de nakomelingen. Ze wacht tot de eieren zijn uitgekomen en ontfermt zich over de jongen.
Ook nu weer zijn er enkele levendbarende reptielen te vinden. Bijvoorbeeld de levendbarende hagedis. De bevruchte eieren komen in het lichaam van het moederdier tot ontwikkeling. Deze levendbarende hagedis leeft in het oosten en zuiden van Nederland. Ook tref je hem op Terschelling aan.
Overigens zijn er nog wel meer levendbarende reptielensoorten die in Nederland voorkomen. Bijvoorbeeld de hazelworm, adder en gladde slang.
Vissen
Welke dieren leggen eieren en leven in het water? Vrijwel alle vissen leggen eitjes. Deze eitjes worden uitwendig door het mannetje bevrucht. Sommige vissensoorten bewaken de eitjes en de jongen, terwijl andere soorten het broedsel achterlaten.
Er zijn een aantal eierenlevendbarende vissen. Bevruchting vindt inwendig plaats waarbij de eitjes in het vrouwtje tot ontwikkeling komen. Wanneer de jonge visjes er klaar voor zijn dan worden ze tegelijkertijd geboren. Sommigen levendbarende vissen worden ook in aquaria gehouden. Bekende voorbeelden zijn de Black Molly, Guppy, zwaarddrager en Platy. Andere levendbarende soorten zijn de vieroogvissen en de Mexicaanse Hooglandkarpers.
Je hebt ook zeezoogdieren. Ze lijken op een vis maar het gaat toch echt om een zoogdier. Bekende voorbeelden zijn de walvis, dolfijn, zeekoe, zeeotter en zeehond. Ook de walrus en zeeleeuw behoort tot de zeezoogdieren. Deze dieren leggen dus geen eieren!
Zoogdieren
Er zijn slechts twee zoogdieren die eieren leggen. Dat zijn het vogelbekdier en de mierenegel. Ze behoren toch tot de zoogdieren omdat ze hun jongen moedermelk geven. Een vogelbekdier heeft geen tepels. De melk komt uit talgklieren dat door de jongen wordt opgelikt. De mierenegel draagt het bevruchte ei in een buidel. Het jong drinkt van melk dat uit speciale melkvelden van de moeder vloeit.
Zoals je ziet zijn er meer dieren die eieren leggen dan dat er zoogdieren zijn. Een ei kun je als een biologische externe baarmoeder zien. Er is wel eens bekeken hoe groot een ei moet zijn wanneer mensen eieren zouden leggen. Een menselijk ei zou dan 12 kg moeten wegen.
Om dit ei te kunnen leggen zou de vrouw gedurende twee maanden enorme hoeveelheden moeten eten. Bovendien moet de eileider groot zijn en tot ongeveer het middenrif reiken. Gelukkig maar dat we geen eieren hoeven te leggen.
