Auteur: Bianca, gedragsdeskundige zoogdieren & vogels
Steeds vaker gaat het verhaal rond dat schelpenzand slecht zou zijn voor vogels. Het is een populaire bodembedekking voor de vogelkooi, en ook nog eens met een aantal positieve eigenschappen. Waar het verhaal vandaan komt dat schelpenzand slecht is, heeft met misvattingen te maken.
De samenstelling van schelpenzand
Weet wat je als bodembedekking gebruikt. Veel vogelbezitters kiezen voor beukensnippers, kranten, grit of schelpenzand.
Schelpenzand heeft een geheel andere samenstelling dan normaal zand. De basis is wit zand, dit zijn gezuiverde zandkorrels en vrij van vervuilingen. Aan dit zand worden kleine deeltjes oester- en zeeschelpen toegevoegd, maar ook mineralen en sporenelementen.
Het doel van schelpenzand is het bedekken van de bodem waardoor deze makkelijker schoon te maken is. Maar ook het bevorderen van de spijsvertering van de vogel(s). Die eten namelijk van de kleine schelpjes. Vaak is er anijs aan toegevoegd, waardoor het een frisse geur heeft.
Fabel: schelpenzand is slecht voor vogels
Voornamelijk in Nederland en België doet een verhaal de ronde dat schelpenzand slecht is voor kooivogels. In de Verenigde Staten, Engeland, Australië andere werelddelen denken ze hier heel anders over.
Volgens de verhalen zou schelpenzand voornamelijk voor de longen heel slecht zijn. Wanneer een vogel in de kooi fladdert klopt het dat er wat zand omhoog kan komen. Het inademen van fijnstof gedurende een langere periode is schadelijk voor de longen. Maar: goed schelpenzand is echter stofvrij en onder hoge temperatuur gedesinfecteerd. Bovendien is het risico op inademen van zandkorrels vrijwel nihil.
Waar het verhaal vandaan komt
Amerikaanse dierenartsen hebben geadviseerd om geen normaal zand in een vogelkooi te gebruiken. Dit zand kan namelijk fijnstof bevatten. Dit advies is in de vorm van een afwijkend verhaal naar Europa overgewaaid. Daar is het een eigen leven gaan leiden en denken mensen dat schelpenzand slecht is voor kooivogels.
Een andere reden waarom dit gedacht wordt, heeft te maken met de zandzitstokken. In de Verenigde Staten zijn vogelliefhebbers zich al langer bewust van de schadelijkheid van dit soort zitstokken. Ze kunnen wondjes aan de poten veroorzaken, waardoor de kans op een bacteriële infectie groot is.
In Nederland en België worden dit soort zand zitstokken veel gebruikt. Het zou goed zijn voor het afslijten van de nagels, maar dit effect is minimaal.
Nóg een reden waarom gezegd wordt dat schelpenzand slecht is. Wanneer je de ontlasting van de vogel in de gaten moet houden, dan is schelpenzand niet de allerbeste keuze. Ontlasting droogt namelijk ontzettend snel op in het zand en krijgt een andere vorm. Het wordt dan lastig om de ontlasting te beoordelen. Vanuit deze visie is mogelijk ook het verhaal ontstaan dat schelpenzand ongezond is. Het berust dus allemaal op misvattingen.
De mythe ontkracht
Er is geen enkel wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat schelpenzand slecht is voor vogels. Ook dierenartsen zijn hier niet bekend mee. Een dierenarts in een papegaaienopvangcentrum laat weten dat schelpenzand een veiligere keuze is dan houtsnippers. In houtsnippers nestelen zich makkelijker schimmels en het kan, in tegenstelling tot schelpenzand, soms stoffig zijn.
Schelpenzand heeft een aantal interessante voordelen:
- Het is vrij van fijnstof
- Bevat onmisbare mineralen en sporenelementen
- Bijvoeren van grit is niet zo vaak nodig
- Het geeft de vogels afleiding
- Het ruikt fris en de kooi blijft langer schoon
Nadelen:
- Het geeft meer rommel dan houtsnippers
- Sommige vogelsoorten zoals grote papegaaien mogen er niet teveel van binnekrijgen ivm spijsverteringsproblemen
- Er kan zand in de oogjes komen
Miljoenen vogels leven samen met zand
Mocht je nog niet overtuigd zijn van het nut van zand, dan is het interessant om naar de leefwijze van wilde vogels te kijken. Duizenden zeevogels brengen dagelijks op het strand door, tussen opwaaiend zand. Er is, voor zover bekend, nog nooit een vogel aan de gevolgen van dit zand gestorven.
Diverse zangvogels waaronder merels en mussen nemen regelmatig een zandbad. Dit doen ze om het verenpak te ontdoen van vuil en parasieten. Ook nu weer zijn er geen vogels die door dit soort zandbaden ziek zijn geworden.
Gezondheid van de mens
Overigens is het houden van vogels in huis niet geheel zonder risico. Vogels produceren ontzettend veel fijnstof. Dit komt vrij wanneer ze zich poetsen of uitschudden. Het dagelijks inademen van dit stof kan griep, longontsteking en, beweren sommigen, op de lange duur hart- en vaatziekten of kanker veroorzaken. Dit is echter nooit wetenschappelijk aangetoond. Wel kunnen sommige mensen last krijgen van de luchtwegen. Een luchtreiniger met geavanceerd filtertechniek is de enige manier om dit stof in huis te verminderen.
Wees ook voorzichtig met zieke vogels. Bepaalde bacteriën en virussen kunnen overgaan op mensen, en zo milde tot ernstige ziekte veroorzaken. Probeer zieke vogels zeker niet op de slaapkamer, in de keuken of de woonkamer te houden.
Interessant artikel want het gaat inderdaad rond op alle groepen voor parkieten.
Maar, hoe meer ik het lees hoe meer ik vooral de bronnen mis van de feiten.
Want vogelartsen zeggen tegenwoordig ook dat schelpenzand als bodembedekking niet gezond is. Niet alleen vanwege de oogjes, maar ook wel degelijk vanwege het stoffen in de luchtzakken maar ook vanuit hygiënisch oogpunt.
Wat bij u bij de voordelen staat, dat je minder vaak grit hoeft bij te voeren waarmee bedoelt wordt dat ze het van de bodem eten, wordt juist als nadeel aangegeven omdat ze op deze manier tussen hun eigen ontlasting gaan scharrelen en dat dit niet gezond is.
Vogels vergelijken met natuurvogels op het strand.. die vergelijking gaat denk ik niet helemaal op. Daar gaan vogels van nature met hun kont richting de wind staan of zijn met harde wind vertrokken. Een vogel in een kooi kan niet ontsnappen aan het schelpenzand in zijn kooi en zit er dus onvrijwillig 24/7 in.
Dat je van parkieten in huis zelfs kanker kan krijgen ben ik wel serieus benieuwd naar de bronnen en de cijfers. Dat is best wel een stelling namelijk.
Natuurlijk is fijnstof van je huisdier niet iets wat je moet gaan opsnuiven maar wanneer je dus zorgt dat je goede bodembedekking hebt, je de kooi goed schoonmaakt, de parkietjes zichzelf goed badderen, dan houd je ook hun fijnstof lager.
Ik ben echt een voorstander van niet zomaar klakkeloos elkaar napraten op de groepen dus daarom vond ik het zeer interessant dit artikel.
Maar ik ben dus echt benieuwd naar de bronnen van dit artikel. 🙂
Hallo Fie,
De bron ben ik zelf. Ik werkte jarenlang bij een dierenarts, was kweker van vogels én zoogdieren, had een hondentrimsalon en werk tegenwoordig als gedragsdeskundige dieren. Kortom, ik zit nu meer dan 30 jaar in de dierenwereld. Je hoeft niet altijd een bron van een ander te hebben voor een artikel, eigen kennis is óók een bron.
Gaat het om de stelling dat je kanker kan krijgen van vogels houden: er is geen sluitend bewijs dat dit zo is.