Een vis is gebouwd voor een leven in het water. Bijna allemaal dan, want sommige vissen kunnen tot wel zes dagen op land overleven. Dit zijn de vissen die zowel longen als kieuwen hebben, bijvoorbeeld de klimmende baars.
Het merendeel van de vissen heeft alleen kieuwen. Deze hebben dezelfde functie als longen bij mensen en veel andere dieren. Kieuwen kunnen alleen zuurstof uit het water opnemen, niet uit de lucht.
De vraag is of een vis kan verdrinken. Bij verdrinking denken we altijd aan water, maar wist je dat je ook op het droge kunt verdrinken? Oftewel: een vis kan zeker door verdrinking om het leven komen.
De werking van kieuwen
Om te achterhalen of een vis kan verdrinken moet je eerst iets over de werking van de kieuwen weten. De werking is vergelijkbaar met die van onze longen.
Bij inademing vullen onze longblaasjes zich met lucht. In deze blaasjes wordt koolstofdioxide voor zuurstof gewisseld. Bloedcellen absorberen het zuurstof en koolstofdioxide (afvalproduct) wordt aan de longen afgegeven. Bij het uitademen verdwijnt koolstofdioxide uit het lichaam.
Wanneer een vis ‘inademt’ dan stroomt er water via de bek langs de kieuwen. In de kieuwen wordt zuurstof uit het water gefilterd. Bloedcellen nemen de zuurstof op. Het zuurstofarme water verdwijnt via de kieuwopeningen uit de vis.
Tot zover de werking van de kieuwen, en je ziet dat deze veel overeenkomsten vertoont met de longen.
Vissen kunnen verdrinken
Wanneer een mens of een dier met longen verdrinkt, komt dit altijd omdat de longen volstromen met water. Water dat in de longen terechtkomt beschadigt de longblaasjes. Hierdoor kunnen de longblaasjes geen zuurstof meer opnemen. Wanneer de hersenen onvoldoende zuurstof krijgen verliest het slachtoffer het bewustzijn. Krijgt het hart geen zuurstof meer dan ontstaat er een hartstilstand.
De kieuwen kunnen alleen zuurstof uit water opnemen, niet uit de lucht. Wanneer je een vis uit het water haalt dan ontstaat er een zuurstoftekort. De vis raakt eerst buiten bewustzijn, later stopt het hart ermee. Een vis verdrinkt dus op dezelfde manier als mensen en dieren met longen.
Te weinig zuurstof in het water
Vissen kunnen ook in water stikken, hoe gek het ook klinkt. Het zuurstofgehalte in water is vrij laag. Wanneer dit nog lager wordt dan krijgt de vis onvoldoende zuurstof. De vis stikt, maar dit is niet hetzelfde als verdrinking.
Wist je dat in veel aquaria het zuurstofgehalte te laag is? Zorg voor meer beluchting, dit doe je met een zuurstofpomp. Verkrijgbaar vanaf € 13.
Bekijk zuurstofpompen
Een uitzondering voor longvissen
In de inleiding van dit artikel heb je kunnen lezen dat sommige vissen tot zes dagen op land kunnen overleven. Dit zijn vissen die niet alleen kieuwen maar ook longen hebben. Je noemt ze longvissen, en hier zijn verschillende soorten van. Bijvoorbeeld de eerdergenoemde klimmende baars, maar ook de Amerikaanse longvis of de West-Afrikaanse longvis.
Longvissen leven in tropisch zoetwater. Hun vinnen hebben nog het meest van ledematen weg, waardoor ze zich in een modderige omgeving voort kunnen bewegen. Een ideale aanpassing in gebieden waar rivieren regelmatig droogvallen.
Longvissen zullen niet zo snel verdrinken. Ze kunnen lange tijd buiten het water overleven. Maar ook weer niet te lang. Wanneer ze langer dan zes dagen buiten het water doorbrengen dan kunnen ze langzaam stikken. Dit komt niet zo snel voor, want zelfs wanneer een rivier droogvalt zal er altijd vochtige modder achterblijven. Dit kan voor de vis net voldoende zijn om zuurstof uit het water te halen.
Zo lang kan een vis onder water blijven
We vinden het heel normaal dat een vis zijn hele leven in het water doorbrengt. Maar wist je dat een vis volkomen afhankelijk is van het wateroppervlak? Juist in de bovenste waterlaag vindt de zuurstofwisseling plaats.
Water bevat maar 5% van de zuurstof van wat er allemaal in lucht zit. Er bevindt zich dus vrij weinig zuurstof in het water. Het zuurstof komt in het water terecht doordat het wateroppervlak met lucht in aanraking komt en er beweging plaatsvindt. Zo vindt er een mengeling van lucht en water plaats. Verder zorgen waterplanten en algen voor zuurstof in het water.
Wanneer er te weinig zuurstof in het water zit zwemmen vissen naar het wateroppervlak toe. Hier is het zuurstofgehalte hoger, waardoor de vis meer zuurstof binnenkrijgt.
Wanneer het wateroppervlak bevriest dan komt er nog maar weinig zuurstof in het water terecht. Sommige vissen kunnen hier slecht tegen en zullen snel sterven. Andere vissen zoals de goudvis kan maandenlang onder water blijven.
