Verspreid over de wereld leven er aardig wat hersenloze dieren. Vaak gaat het om zeedieren maar ook om insecten. Hoe slim zijn dieren zonder hersenen? Verschillende onderzoeken wijzen uit dat ze toch slimmer zijn dan gedacht. Maak kennis met de wereld van hersenloze dieren.
Het leven zonder hersenen
Voor gewervelde dieren is een leven zonder hersenen onmogelijk. Toch zijn er een handjevol mensen die zonder kleine hersenen kunnen leven, iets dat echt een uitzondering is. Hersens zijn belangrijk, ze reguleren onder andere de ademhaling, hartslag, spierbewegingen, lichaamstemperatuur en de spijsvertering. Dit gebeurt allemaal vanuit de hersenstam. Daarnaast zijn hersenen natuurlijk ook bedoeld om in het dagelijks leven met situaties en problemen om te gaan.
[do_widget id=custom_html-33]
Is een gewervelde dier hersendood dan is hij ook echt overleden. Juist daarom is het bijna niet te begrijpen dat er hersenloze dieren zijn. Hoe kunnen ze zonder hersenen leven en functioneren?
Primitieve dieren hebben geen hersenen
Bijna alle dieren hebben hersenen. Dit is nodig om te bewegen, te eten en om zich voort te planten. Soms wordt gedacht dat insecten geen hersenen hebben maar dit klopt niet. Veel insecten hebben eenvoudige hersenen. Bijen bijvoorbeeld, die hebben hersenen die niet groter zijn dan een sesamzaadje. Zelfs een kleine mier heeft hersenen, hoe simpel ook.
Niet bij alle dieren zitten de hersenen in de kop. Zoals bij de regenworm, daar liggen de hersenen een beetje verspreid door het lichaam. Zeer primitieve dieren hebben geen hersenen. Dit is het geval bij een aantal ongewervelde dieren zoals kwallen en koraal. Ook sponzen en zeeanemonen hebben geen hersenen.
Een netwerk van zenuwcellen
Hierboven heb je kunnen lezen dat hersenen nodig zijn om te bewegen, eten en voor de voortplanting. Hoe kunnen hersenloze dieren dit allemaal doen? Dit is te danken aan een netwerk van zenuwcellen. Vanuit die zenuwcellen worden de belangrijkste zaken aangestuurd.
Opvallend is dat hersenloze dieren zich niet zo kunnen bewegen als dieren met hersenen. Kwallen bijvoorbeeld, die laten zich door de stroming mee voeren. Koralen en sponzen kunnen zich ook niet echt voort bewegen. Daarom hechten ze zich ergens op een vaste plek. Toch kunnen deze twee wel degelijk bewegen, dit gaat echter heel langzaam. Niet dat ze van hun plaats komen maar ze bewegen om voedsel binnen te krijgen.
Bacteriën en virussen
Ook bacteriën en virussen zijn hersenloze dieren. Een bacterie is een eencellig micro-organisme dat geen kern bevat. Bacteriën dringen een gastheer binnen en hechten zich aan een gastheercel. Niet alle bacteriën veroorzaken ziekten want er zijn ook goede en onschadelijke bacteriën. Deze zijn juist goed voor het immuunsysteem en de stofwisseling.
Een virus is niks anders dan een pakketje erfelijk materiaal met hier een vliesje omheen. Het bevat dus niet eens een cel zoals een bacterie wel heeft. Virussen dringen een gastheercel binnen en nemen deze geheel over. Een virus is dankzij zijn bouw wat kwetsbaarder maar zeer lastig te bestrijden. Je kunt namelijk geen virussen in een lichaam doden omdat deze de gastheercel heeft overgenomen. Hierbij zou je dus de lichaamscellen moeten doden en dat kan natuurlijk niet.
Ondanks dat bacteriën en virussen geen hersenen hebben zijn ze wel slim genoeg om zich aan omstandigheden aan te passen. Zo zal een gloednieuw virus dat ernstige ziekte veroorzaakt met de tijd wat zwakker worden. Simpelweg omdat het virus zijn gastheer niet wil doden en hierdoor minder sterk moet worden. Bacteriën zijn ook zo slim om resident te worden tegen antibiotica.
[do_widget id=custom_html-30]
Dieren met hersenen zijn niet allemaal slim
Je zou denken dat een dier met hersenen een stuk slimmer is dan hersenloze dieren. Toch is dit niet altijd het geval. Er zijn namelijk wat domme dieren die hun hersenen niet goed gebruiken. Bijvoorbeeld de kakapo, een zeldzame papegaaiachtige die met uitsterven is bedreigd. Deze vogel is zo dom dat hij gewoon naar zijn vijanden wandelt. Dat wandelen is niet zomaar: vanwege zijn gewicht kan hij niet vliegen. Ook dat wil hij nog wel eens vergeten en probeert dan te vliegen.
De luiaard wordt ook als een dom dier gezien. Dit zeer trage dier hangt bijna zijn gehele leven in de boom. Hij grijpt af en toe zijn eigen ledematen vast omdat hij denkt dat dit een tak is. Hierdoor valt het dier te pletter, hoe dom is dat?
De reuzenpad is ook geen slimme gast. Het mannetje bespringt alles om zich maar voort te kunnen planten. Of het nu om een levend of dood vrouwtje gaat, een dode muis of iets anders: hij blijft het urenlang proberen.
