Dieren die een winterslaap houden

Welke dieren houden een winterslaap? Van een hamster en beer weet je dat wel, maar er zijn nog veel meer dieren die zich in de winter rustig houden. Het betreft hier niet alleen zoogdieren maar ook reptielen, amfibieën en insecten. In dit artikel vind je de top 10 dieren die een winterslaap houden.

Het nut van een winterslaap

Waarom houden dieren eigenlijk een winterslaap? Dit heeft voornamelijk met de aanwezigheid van voedsel te maken. In de winterperiode is er soms weinig voedsel beschikbaar. Insecten bijvoorbeeld, die kunnen in de winterperiode helemaal geen voedsel vinden.

[do_widget id=custom_html-62]

Dankzij een winterslaap kunnen dieren energie besparen. Dit helpt ze door een moeilijke periode heen. Koudbloedige dieren gaan in winterslaap zodra de omgevingstemperatuur daalt. Hun lichaam reageert dus op de temperatuur. Bij een dalende temperatuur worden ze trager totdat de stofwisseling bijna helemaal stilstaat. Zoogdieren gaan in winterslaap wanneer de vorst intreedt. Ook dan gaat de stofwisseling uiteindelijk op een laag pitje staan.

10 dieren die een winterslaap houden

Weet je al welke dieren een winterslaap houden? In dit overzicht 10 bijzondere dieren die je in de winterperiode niet of nauwelijks tegenkomt.

1. Hamsters

De hamster wordt veel als huisdier gehouden. Wanneer de omgevingstemperatuur daalt kan de hamster in winterslaap gaan. Binnenshuis gebeurt dit nauwelijks, maar wel wanneer je hamsters in een garage of schuurtje houdt. Overigens gaan niet alle hamsters in winterslaap, dit geldt alleen voor de Syrische hamster.

Bij de Russische dwerghamster zie je iets anders gebeuren: het dier kan in torpor gaan. Hierbij verlaagt de hamster de lichaamstemperatuur en wordt de stofwisseling met ongeveer 30% lager. Torpor duurt vaak enkele uren per dag.

Let op want een hamster in winterslaap lijkt dood. Er zijn dan ook genoeg mensen die hun slapende hamster in de container hebben gegooid of hebben begraven. Wanneer de hamster in een koude omgeving verblijft en het lijkt alsof hij dood is, leg hem dan eerst enkele uren in een warme ruimte. Wanneer de hamster echt dood is dan komt hij niet meer bij.

Bekijk de hamsterwinkel

2. Beren

Ook beren zijn zoogdieren die een winterslaap houden. Feitelijk kun je bij beren niet van een winterslaap spreken maar gaat het om een torpor. De beer kan tussendoor wakker worden, zijn behoefte doen of wat eten. Beren houden dit tot een half jaar vol.

3. Dassen

In Nederland komen er aardig wat dassen voor. Dit zijn roofdieren en alleseters die voornamelijk ‘s nachts actief zijn. Bij de das gaat het niet om een winterslaap maar om een winterrust, ook wel torpor genoemd. De das brengt de winterperiode halfslapend door. Hierbij kan hij dagenlang tot soms wel weken lang in zijn burcht verblijven.

4. Egels

Egels kom je zowel in het wild maar ook als huisdier tegen. Veel egels houden een winterslaap. Het is wel een beetje afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Tussendoor kan de egel wakker worden, dit gebeurt vooral wanneer de temperatuur te hard daalt. Door het wakker worden versnelt de hartslag en kan het dier weer wat opwarmen.

Egels overwinteren van oktober tot maart. In oktober beginnen ze met het bouwen van een nest. Dit doen ze op een droge en beschutte plek waarbij ze gebruik maken van verschillende soorten nestmateriaal waaronder herfstbladeren.

5. Kikkers en padden

Wanneer je in de winterperiode een kikker tegenkomt dan lijkt het alsof hij dood is. Deze dieren koelen sterk af en er ontstaan ijskristallen in het bloed. De lichaamstemperatuur daalt naar 4 °C, dit is ontzettend laag.

Soms wordt gezegd dat het hart tijdens de winterslaap stopt maar dit is natuurlijk onmogelijk. Wanneer het hart niet meer klopt dan is het dier daadwerkelijk dood. Wel daalt de hartslag naar vier slagen per minuut. De ademhaling lijkt stil te staan maar feitelijk ademt het dier via zijn huid.

Kikkers en padden overwinteren onder bladeren, stenen of in ondergrondse holen. Ze graven zich soms zelf in. Je kunt je voorstellen dat kikkers en padden alleen overwinteren wanneer het koud wordt. In tropische gebieden zullen deze dieren in de winterperiode gewoon actief zijn.

Bekijk terrariums

6. Insecten

Veel insecten sterven in de herfstperiode maar er zijn er altijd een aantal die overwinteren. Bijvoorbeeld de clustervlieg, die overwintert in grote aantallen in verwarmde gebouwen. De koninginnen van hommels en bijen weten ook te overwinteren. Van de rest van de insecten blijft ongeveer 2% tot 3% in leven, de rest haalt de winter niet.

Dat er in het voorjaar zoveel nieuwe insecten tevoorschijn komen heeft met eitjes en larven te maken. Deze zitten gedurende de winterperiode veilig verborgen, in het voorjaar komen eitjes uit of gaan larven verder met eten en groeien.

7. Vleermuizen

Wereldwijd kom je verschillende soorten vleermuizen tegen. In tropische gebieden kunnen ze ontzettend groot worden. De meeste vleermuizen leven van insecten terwijl de tropische exemplaren van bloemennectar leven. Wanneer de omgeving kouder wordt en voedsel schaarser, gaan vleermuizen in winterslaap. Dit gebeurt alleen in gebieden waar er in de wintermaanden minder voedsel aanwezig is.

Tijdens de winterslaap hangt de vleermuis ondersteboven aan de wand van een grot, een boom of een plafond. Hierbij worden de vleugels beschermend om het lichaam gevouwen. De hartslag daalt naar ongeveer 10-20 slagen per minuut terwijl de lichaamstemperatuur naar 9 °C daalt.

Sommige mensen hebben een vleermuis als huisdier. Wanneer het dier in winterslaap gaat mag je hem nooit wakker maken. Door de omgevingstemperatuur omhoog te brengen zal het dier uit zijn winterslaap komen.

8. Poorwill

De poorwill is een nachtzwaluw die in Noord-Amerika voorkomt. Normaal gesproken houden vogels geen winterslaap. Wel kan het dat ze in de herfstperiode naar warme gebieden trekken. Dit zijn de bekende trekvogels. De poorwill is de enige vogel die een winterslaap houdt. Dit doet hij onder een boomstronk of tegen een steen aan.

Hij blijft ongeveer vijf maanden lang in winterslaap. Hiermee gaat zijn energieverbruik met 90% omlaag. Opvallend is dat het hier echt om een winterslaap gaat, het dier kan bijna drie maanden slapen zonder tussendoor wakker te worden.

9. Marmotten

Ook van marmotten is bekend dat ze in winterslaap gaan, soms tot wel acht maanden lang. Hierbij graaft de marmot een hol tot een diepte van twee tot wel zeven meter. Niet allemaalmotten houden een winterslaap, dit hangt weer van de omgeving af. Van de alpenmarmot is in ieder geval bekend dat hij vrij lang slaapt. Dit dier komt van oorsprong in de Alpen en andere Europese berggebieden voor.

10. Slakken

Zo traag als een slak, al helemaal wanneer het winter is. Deze dieren houden een winterslaap. De huisjesslak kruipt hierbij in zijn slakkenhuis. Met een speciaal stukje huid sluit hij de opening af. Tijdens de winterslaap verbruiken deze weekdieren nu zeer weinig energie.

[do_widget id=custom_html-59]

Over het algemeen zullen slakken alleen tijdens de winterperiode slapen. In sommige gevallen kan deze winterslaap een aantal jaren duren. Waterslakken gaan niet in winterslaap, dit komt omdat het leven in de zee altijd doorgaat.

Deze dieren houden een winterslaap

Er zijn natuurlijk nog veel meer dieren die een winterslaap houden. Bijvoorbeeld sommige eekhoorns, kousenbandslangen, doosschildpadden, de dwergstaartmaki en de vetstaartkatmaki.

In de oertijd hield de mens ook een winterslaap. De winterslaap hielp de mens om de barkoude winters te overleven. Inmiddels hebben we die winterslaap niet meer nodig maar onderzoekers bekijken of we dit toch weer kunnen activeren. Het zou namelijk helpen in de bestrijding tegen bepaalde ziekten.

Schuiven naar boven